Keynote: Sander Turnhout

Het doen van waarnemingen als natuurherstel

​

Wij mensen zijn waarnemer-verzamelaars. Toen we ons door klimaatverandering ineens moesten zien te redden op de Savannes zijn we van fruitetende boombewoners veranderd in rechtoplopende renjagers. Dat gaat om veel meer dan jacht alleen: de wetenschappelijke methode, spiegelneuronen, empathie, samenwerking, verhalen, mythologie; alles is begonnen bij het systematisch doen van waarnemingen in de natuur en het maken van analyses van wat dat betekent. En hoewel onze samenleving radicaal veranderd is, zijn deze oerinstincten nog altijd springlevend.

Het doen van waarnemingen is transformatief: mensen die vogels gaan kijken worden vogelaar. En op die manier kan het doen van waarnemingen helpen bij herstellen van de balans tussen mensen en natuur, waar mensen onderdeel van horen te zijn.

​

Sander Turnhout (1974) werkt als strategisch adviseur bij SoortenNL en Radboud Healthy Landscape. Hij is gepromoveerd op natuurmonitoring en schreef onder andere Het Basisboek Veldbiologie en Dan staat het gras als liefde, een toekomst voor natuur in Nederland.

​

Spreker: Eef Arnolds

Schepping, paradijs naast de voordeur

 

Schepping is de naam van een particulier natuurgebied van 8,5 hectare in Midden-Drenthe dat op eigen initiatief zonder overheidsbemoeienis tot stand is gekomen. Het is sinds 1975 in vier fases gerealiseerd, voornamelijk op voorheen intensief gebruikte landbouwgrond. Op een groot deel van het terrein is de verontreinigde bovengrond verwijderd, waardoor voedselarme, zure zand- en leemgronden aan de oppervlakte kwamen, gunstig voor de ontwikkeling van waardevolle natuur. Op sommige stukken is poederkalk uitgestrooid om de variatie in de bodem te vergroten. Door graafwerkzaamheden zijn hoogteverschillen gecreëerd tot acht meter, waarbij heuvels en permanente plassen zijn ontstaan. De grootste oppervlakte is begroeid met schraal, bloemrijk grasland. Het wordt gedeeltelijk gemaaid als hooiland en voor een ander deel met heideschapen beweid. Rondom het gebied zijn boomsingels, bosjes en struwelen geplant. 
Schepping heeft zich ontwikkeld tot een afwisselend, kleinschalig landschap met een geheel eigen karakter. Daarin hebben zich spontaan allerlei planten en dieren gevestigd. Van een cultuurwoestijn is het een hotspot van biodiversiteit geworden met onder andere 57 soorten broedvogels, 34 dagvlinders, 350 vaatplanten, 425 nachtvlinders en 730 paddenstoelen, waaronder veel zeldzame en bedreigde soorten. Deze resultaten laten zien dat particulieren een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan natuurbehoud en een fraai landschap.
​

Spreker: André Jansen

Omhoog met het veen!

Bij het begin van de jaartelling bestond een groot deel van Nederland uit venen, zowel door grondwater- als regenwatergevoede. De grondwatergevoede venen zijn veelal (diep) ontwaterd en in gebruik genomen voor landbouw. Andere zijn verworven als natuurreservaat ter bescherming van levensgemeenschappen van het halfnatuurlijke landschap. Van de één miljoen hectaren hoogveen is slechts één procent overgebleven als “natuurreservaat”. En op nog geen 0,1 % daarvan is een hoogwaardige hoogveenvegetatie te vinden. Nergens of vrijwel nergens treedt actieve veenvorming op; afbraak van veen is nog steeds allesoverheersend. In venen zijn grote hoeveelheden koolstof opgeslagen die bij ontwatering vrijkomen en bijdragen aan klimaatverandering. Herstel van venen stopt dit proces, kan zelfs bijdragen aan het weer vastleggen van koolstof en is bevorderlijk voor biodiversiteitsherstel. Het gebeurt echter amper. We bespreken in vogelvlucht wat nodig is voor herstel van veenvormende begroeiingen en waar daarvoor mogelijkheden liggen.

​

Spreker: Merel den Held

Over koers houden in woelig water: Een toekomstvisie op duurzame visserij in een veerkrachtige Noordzee

​

De Noordzee staat onder druk. De visserij bevindt zich op een kantelpunt: de ruimte op zee wordt steeds schaarser, ecologische grenzen zijn bereikt en maatschappelijke verwachtingen veranderen. Hoe ziet een toekomstbestendige visserij eruit in een zee die moet herstellen?

In deze lezing neemt Stichting De Noordzee je mee in haar langetermijnvisie op visserij in 2040. Geen blauwdruk, maar een richting: naar een visserij die in balans is met het ecosysteem, ruimte laat voor natuur en gedragen wordt door de samenleving. Hoe kunnen technologische vernieuwing, beleid, ecologie en ondernemerszin samenkomen in een toekomst die zowel leefbaar is voor mens én zeeleven?

Wat betekent het om vis te vangen binnen de grenzen van wat de zee aankan? Hoe richten we het systeem eerlijker in? En durven we het gesprek te voeren over wat we los moeten laten om te kunnen behouden? Deze sessie biedt een fris perspectief, prikkelende keuzes en ruimte voor hoop. Want ook in woelige wateren geldt: wie koers durft te bepalen, komt verder dan wie blijft drijven.

​​

Spreker: Raymond Creemers

De pad in de put!

​

De gewone pad wordt steeds minder gewoon – het aantal padden in Nederland is de afgelopen vijftien jaar met meer dan 50 procent afgenomen. De kwaliteit van hun leefgebied gaat achteruit en met name in stedelijk gebied raken de populaties sterk versnipperd. Naast verkeerssterfte vormen rioleringsputten een belangrijk obstakel waar ongezien en onbedoeld veel amfibieën in verdwijnen. Jaarlijks komen in Nederland 0,5 tot 1 miljoen amfibieën in straatputten terecht, waar ze niet uit kunnen ontsnappen. Ze verhongeren of raken uitgeput in het rioolstelsel en kwijnen weg door uitputting en vermagering. Gelukkig is er inmiddels een goed werkende oplossing voorhanden voor rechthoekige straatkolken. De kikker- en paddentrap zorgt ervoor dat amfibieën zelf uit de kolk kunnen klimmen maar werkt ook prima voor salamanders. De kikker- en paddentrap voor rechthoekige kolken is ontwikkeld in nauwe samenwerking met RAVON en de TBS-SVA Groep. Voor kolken met een ronde afvoer zijn dit voorjaar testen uitgevoerd. Wanneer die ook goed genoeg werken worden ze in productie genomen. Daarnaast werken we ook aan andere oplossingen, zoals verlaging van stoepranden.

​​​​

​​